In herinnering Cees v/d Kooij

12 juli 1943 – 26 juli 2023

Tien jaar geleden zocht het toenmalige Comité Vier Mei iemand die het verhaal van de oorlog in Roden op papier zou kunnen zetten. Cees van der Kooij meldde zich aan. We konden toen niet vermoeden dat we geen betere persoon hadden kunnen treffen. Cees was historicus. Daarnaast gaf hij advies aan de Vereniging Geschiedenisonderwijs in Nederland. Hij was er voorvechter van dat geschiedenis in verhalen onderwezen zou worden. Wat hebben ontwikkelingen met mensen gedaan? Hoe raakte het hun levens? En hoe werkten zij weer op het verloop van de geschiedenis? Hij zocht telkens de relevantie van de geschiedenis voor het heden.

Toen Elly van Pagee, voorzitter, en Hinne Riddersma voor het eerst met Cees spraken, gaf hij gelijk al aan ook tot het bestuur toe te willen treden. Hij nam het onderzoek naar de Tweede Wereldoorlog in Roden, Nieuw-Roden en Roderesch serieus op. Hij bezocht archieven door heel Nederland en hij sprak met ooggetuigen en nabestaanden van oorlogsslachtoffers. De vijf jaren bezetting en de jaren dertig die daaraan vooraf gingen, hebben diepe sporen in de gemeenschap van Roden nagelaten. Er waren mensen die zich verzetten tegen de Nazi-overheersing, maar er waren ook mensen die kozen voor samenwerking of lid werden van de NSB. Vaak woonden zij naast elkaar. Of zij zaten naast elkaar in dezelfde kerkbank. Na de oorlog werd stilzwijgend de afspraak gemaakt, dat er nooit meer over gesproken zou worden.

En toen was daar ineens Cees, een wellevende, hartelijke en geïnteresseerde man. Hij stelde zijn vragen, maar kwam ook met informatie die families soms zelf niet hadden over het levenseinde van hun vaders of broers. Hij wekte vertrouwen en garandeerde de veiligheid waarbinnen iedereen haar verhaal kon doen. Daarbij was hij gelijk geïnteresseerd in de ervaringen van mensen uit het verzet als van mensen die de Duitse kant hadden gekozen.

“Waarom kiezen mensen wat zij kiezen?”, was zijn vraag. Waarom komen sommigen tot verzetsdaden? Waarom verraden anderen hun dorpsgenoten?

Zijn onderzoek mondde uit in lesbrieven voor het basisonderwijs. Hij gaf de lessen ook zelf. Daarmee betrok hij de jonge leerlingen in een geschiedenis die voor hen onvoorstelbaar ver in het verleden moet liggen. De lesbrieven werden een boekje: Vijf jaar in onvrijheid, Roden 1940-145.

Nauwgezet heeft Cees de vergaderingen van (later) de Stichting Herdenken Noordenveld voorbereid. Op de laatste vergadering vertelde hij nog de geschiedenis van Tiemen van Bergen, één van de oorlogsslachtoffers. De jongen werd op 20-jarige leeftijd doodgeschoten door de Grünen. Het was 1943. Cees vertelde het zo kleurrijk en betrokken dat het leek alsof wij er zelf op dat moment bij waren.

Wij verliezen in Cees een hartelijke persoonlijkheid, een inspirator en een historicus. Dankzij zijn inzet kunnen wij het verhaal, nee: de verhalen van de Tweede Wereldoorlog in Roden doorvertellen aan de volgende generatie.

Namens de Stichting Herdenken Noordenveld,

Sybrand van Dijk